بازگشت
استراتیژی مـشـترک کشورهای آســیای میانه و افغانســتان درمنطقه
محمد نادر ظهیر محمد نادر ظهیر

 

·                      مواد مخدر.

·                      روابط محدود اقتصادی آسیای میانه ازطریق 4 کشور  .

·                      طرق بیرون رفت از شرایط کنونی .

 

طوفان تریاک :

 

          افغانهای وابسته به خط قاچاق به تنهائی عامل اصلی رشد مواد مخدر و انتقال آن از افغانستان به کشورهای دور ونزدیک نبوده بلکه عوامل عمدهء خارجی ازجمله مافیای بین المللی دست بدست هم دادند واینک توانسته اند پس از طی مراحل ، کشورفقیر و بلاکشیدهء ما را به بسترمناسب جهت تولید وپخش مواد مخدره درجهان تبدیل نمایند ! وجالب اینجاست که ازملیاردها دالرامریکائی درآمد حاصله از موادمخــــدر درافغانستان فقط مبلغ ناچیزی نسیب افغانهای میشود که درکشت و قاچاق آن دست دارند !  اگرچه دولت کنونی افغانستان باساس قوانین موضوعه وفشارهای بین المللی ، تلاشهای تبلیغاتی وعملی بخرچ میدهد تا ازکشت آن جلوگیری بعمل آید ولی باوضعیت فعلی حاکم در کشور، نباید تنها دولت را مقصــراصلی دانست زیرا دخالت هــای بیــمورد عــــوامل قدرتمند خارجی ، بیکاری وکم درآمدی ملیونها جوان سرگردان ، فقـــرسرتاسری فعالیتهای شبانه روزی مافیای بین المللی ومن جمله فساد اداری ،استفاده جوئیهای بعضی از عناصر وابسته به مقامات کلیدی دولت و دهها عامل دیگر دست بدست هم داده اند تا میزان رشد موادمخدره وقاچاق آنرا بدرجات عالی ! برسانند . ومتأسفانه بعضی از قدرتهای زورمند خارجی حاضر در صحنه های سیاسی نظامی افغانستان معـتقدند که مبارزهء جدی علیه قاچاق به مرحلهء بعد از جنگ علیه طالبان وحامیان شان ! موکول گردد .

        کشورهای آسیای میانه همانند اروپائی ها ازقربانیان اصلی این توطئهء بزرگ هستند زیراهمانطوریکه از طریق مرزهای جنوب غربی  افغانستان و مرزهای غربی پاکستان کاروانهای عظیم تریاک وهروئین وحشیش همه روزه نشیب و فرازهای زیادی را ازطریق خاک ایران وترکیه به سمت اروپا طی مینمایند ؛ دهها و صدها بستهء کوچک و بزرگ موادمخدره ازطرق مختلف      ( مرزهای تاجیکستان ، ازبکستان و ترکمنستان ) وارد کشورهای آسیای میانه میشود وحتی به این مرزها اکتفا نشده و ازطریق سرحدات ایران باترکمنستان ازجمله ازراه مرزی باجگیران نیز انتقال محموله های کوچک قاچاق صورت میگیرد . و بـلـــند بودن بهای دالر امریکائی درشهــــرها وشهـــرکهای مرزی این کشورها باافغانســـتان به نسبت پایتخت های شان ، شاهد مستند براین ادعا میباشد.

دراینجا لزومی ندارد تادرمورد بدختی ها ومشکلاتیکه ازاین ناحیه نسیب کشورهای آسیای میانه میگردد صحبت نمود زیرا همه میدانیم که مضرات موادمخدره یعنی چه .

اگرچه کشورهای همسایه همانند ایران ادعامیکنند که روزانه چندین قاچاقبرمواد مخدره رادرمرزهای شان دستگیر و یا به اثربرخورد مسلحانه بقتل میرسانند و شاید هم درست باشد اما شیوهء فوق الذکر یکی از جمله دهها راه کار اصلی درزمینه میباشد زیرا اگرتنها بدینوسیله جریان استمراری قاچاق موادمخدر ، کاملا ً قطع میگردید بایستی سالها پیش به نتیجهء مطلوب میرسیدند و این مبارزهء پرهزینه درمرزهای ایران همچنان دوام پیدا نمیکرد ومیزان تلفات نظامیان مرزی ایران باید به سطح پائین میرسید و لی برعکس تلفات شان سیرصعودی خود رامیپماید . وباید اذعان نمود که قاچاقچیان مواد مخدر باسلاحهای پیشرفته و امکانات فراوانتری مجهزند !

یکی از موی سفیدان منطقهء دهانهء ذوالفقار درانتهاالیه شمالغربی افغانستان که متصل به مرزهای شمال شرقی ایران است چنین میگوید که چندی قبل تنی چند ازجوانان ما همراه دیگر قاچاقـــبران حرفه ای بمنظور تحویل دهی محمـــوله های چند کیلوئی قاچاق  به ســمت ایران رفته بودند ، موردهدف نظامیان ایرانی قرار گرفته و پس ازدرگیری مختصر، شش نفرشان بقتل رسیده و بقیه بعد از تحویل بار، به این طرف مرزآمده و خبرکشته شدن آنها را آوردند.                     از ایشان سوال شد که چرا جوانان تان چنین راه خطرناکی را انتخاب مینمایند ؟ وی پاسخ داده بودکه ما همواره آنهای را که مرتکب اینگونه اعمال میشوند ممانعت مینمائیم ولی آنها که صاحب فامیل و اولاد زیاد میباشند ،  درجوابمان میگویند : مادراین قریه جات خشک و خالی و خشکسالی های پیهم که نسیب ما شده است چه بخوریم و چه بپوشیم؟ و درشهر هم ، کاری پیدانمیکنیم و رفتن به ایران بجهت کارگری همانند گذشته ، برای ما مقدورنیست پس ما چه کنیم و باالاخیره تصمیم میگیریم از اینکه در حال گرسنگی درداخل خانه همراه باخانوادهء خویش یکجا بمیریم بهتراست تا یکباره بوسیلهء قاچاق  پولدارشویم و یاتنها خودمان ازبین برویم  !

عدم ارتباط آسیای میانه باکشورهای جنوب و جنوبشرقی آسیا

امروز قلب تپندهء اقتصاد پویا و جستجوگر منطقه جنوب وجنوبشرقی آسیا از رساندن خون کافی درشریانهای مربوط به کشورهای آسیای میانه ناتوان مانده است آنهم به سبب مساعد نبودن شرایط امنیتی درکشور همسایهء جنوبی شان (( افغانستان )) زیرا حساسیت این قلب ، به مقابل کلسترول غیرمفید ( بدامنی  )، کاملا ً زیاد است . وبنابرهمین دلیل عمده کشورهای مذکور از حد اقل روابط اقــــتصادی پربار با کشورهای چون پاکســـــتان ، هند ، بنگلادیـــش ، فلیپین ،سینگاپور  مالیزیا، اندونیزیا ودر مجموع جنوب شرق آسیا محروم بوده ودرصورت واردنمودن کالاها وامتعهء تجارتی کشورهای مذکور، مجبور به پرداخت هزینه های گزاف ترنسپورتی میشوند .

رونق بازار اقتصاد هرکشور، ایجاد تعادل وتوازن در امر صادرات و واردات میباشد و چنانچه اگراین امرمهم بطور بارتر صورت گیرد، مفاد آن دو چندان است . ولی متأسفانه کشورهای آسیای مـــیانه نه تنها ازاین نعــــمت تا حدود زیادی محرومند بلکه ازکـــمترین فعالیت وارتباطات اقتصادی، اجتماعی ، فرهنگی وتوریستی  با کشورهای مذکور برخوردارنیـــستند .

کشورهای آسیای میانه بخاطررهائی از معضلهء فوق الذکر بهترخواهــد بود تا پاسخهای منطقی و عملی را به سوالات زیر جستجو نمایند :

1-      آیا کشورهای مذکور برای آوردن امنیت درافغانستان میتواننــــد نقش اساسی را ایفا نمایند ؟

2-      آیا برای مردم افغانستان رابطه و نزدیکی با همسایگان شان حیاتی و مهمتر نیست تا تنها ارتباط بادوستان دور دست ؟

3-      آیا کم تجربگی ویکه تازی دوســــتان غــربی درافغانســـتان مشکلات منطقه را دوچندان نخواهد نمود؟

4-      آیا حملات انتحاری در دراز مدت فقط در افغانستان و پاکستان باقی خواهد ماند و دامنهء مرگبار آن بسرزمین های آرام دیگرهمسایگان توسعه نخواهد یافت  و نا امنی مرزها و مناطق دوردست افغانستان اسباب مشـــکلات بیشتر و خطرناکتری را برای شان فراهم نخواهد آورد؟

روابط محدود اقتصادی کشورهای آسیای میانه

         طوریکه قبلا ً گفته شد کشورهای آسیای میانه بخاطردسترسی نداشتن مستقیم به مبادلهء کالاهای تجارتی باکشورهای جنوب وجنوبشرقی آسیا مجبورند تا به عرضهء کالاهای نفتی وغیرنفتی شان با 4 کشور مهم منطقه کناربیایند که به ترتیب میتوان از روسیه ، چین ، ترکیه و ایران نام برد وبهمین ترتیب در عرصهء خدمات ترانسپورتی نیز بامحدودیتهای زیادی مواجه میباشند زیرا مجبورند تا صادرات و وردات خویش را ازبنادر روسیه ، چین ،ایران و راه آبی جزیرهء بستهء کاسپین انجام دهند درحالیکه اگرراه ترانسپورتی 1500 کیلومتری (( تمدید پایپلاین گاز )) که تمدید خط ریل و راه اسفالت رانیز درآینده میـــسر میسازد ، بین کشورهای ترکمنـــستان ، افغانســـتان و پاکســـتان  تأسیس یابد ، خرید کالاهای موردنیاز کشورهای آسیای میانه به قیمت کاملا ً مناسب صورت میگیرد و در راستای صادرات امتعهء نفــــتی و غیرنفتی  نیز ازشرایط بهتری برخوردار میـــشوند !

شاید بعضی از مسئولان سیاسی اقتصادی برخی از کشورهای آسیای میانه بعلت درآمدهای سرشارنفتی که فعلا ً دارند ، اهمیت خاصی را به این طرح قایل نباشند اما شرایط پیچیدهء  بدامنی وخطرناک موجوده درافغانستان وپاکستان خواهی نخواهی اثرات مسری غیرقابل علاجی را بالای کشورهای مذکور خواهد گذاشت .

اغماز ، نادیده گرفتن و عدم دوراندیشی در ارتباط با حل همه جانبهء قضایای خطرناک  و  خونین موجوده درافغانستان و پاکستان و دست اندرکاریهای مداخله گرانهء اجانب درپشت صحنه ، شرایط لرزان و نامناسب فعلی را در منطقه ازاین بدتر و وخیم تر خواهد ساخت.

زمانی شرایط سیاسی اقتصادی و امنیتی درپاکستان از ثبات بهتری نسبت به افغانستان برخورداربود و لیدران پاکستانی ازهیچ نوع دست اندازی ، مداخله  و بی توجهی در مورد افغانستان دریغ نمیداشتند . برخی از سیاستمداران پیشین وفعلی پاکستان مانند نوازشریف و بی نظیربوتو ، ناامنی درافغانستان وسیادت کامل شانرا براین کشور به نفع پاکستان میدانستند و به اساس همین استراتیژی ناپخته به ناامنی ها و اختلافات بیشتر در افغانستان دامن میزدند ولی نتایج تلخ آن همه اشتباهات شانرا هم اکنون نه تنها درافغانستان بلکه درپاکستان نیز مشاهده میکنند : شهرهای بزرگی چون کراچی ، کوئیته و قسمت های ازصوبه سرحد پاکستان در بدامنی خطرناکی قرارگرفته و حملات انتحاری زیادی صورت میگیرد حتی شهرهای کوچکی چون وزیرستان و دیرهء اسماعیل وسوات وغیره تقریبا ازکنترول واقعی دولت پاکستان خارج و به تصرف طالبان { بین المللی }  قرار دارند ودراین اواخر راه تورخم پیشاور کاملا ً ناامن گشته است و خانم بینظیر بوتو صدراعظم پیشین پاکستان  که خودش قبلا ً جزء طراحان این سیاست خام بود ، هدف آماج نتایج مرگباراشتباه بزرگش قرارگرفت!

        تازمانیکه قطب متحد امریکا و انگلیس وهمدستان شان در افغانستان یکه تاز میدان باشند ،هیچ گاهی این مشکل حل نخواهد شد . واعتقادم براین است که دخالت مثبت ومفید قطب های مختلف سیاسی نظامی و اقتصادی در حل قضیهء پیچیدهء افغانستان ، شرایط ناهنجار و بن بست سیاسی این کشوررا تغییر خواهد داد زیرا ما افغانها یقین کامل داریم که سیاستهای نادرست انگلیس و روسیه در زمان امیرعبدالرحمن خان و امیر حبیب الله خان به اساس رقابت های منفعت طلبانهء آنها به پیش برده میشد - نه بخاطر منافع افغانستان وآنگونه روشها دیگر کارائی ندارد .

اما امروز قضیه چیز دیگریست ، دامنهء ادامهء ناامنی ها درافغانستان و پاکستان ، بهمه جا سرایت خواهد نمود مثلا ایران با تمام قوا شاید ظاهرا و یا در پشت پرده حاضر شود تا با  رهبران مخالف خویش ازجمله گروه جندالله ایران که یکی از پارتهای فعال و مسلح مخالف در داخـــل آنکشور میباشد ، مــــذاکره نماید زیرا نا امنی های طرق منتهی به شهـــرهای زابل ، زاهدان و کرمان گواه براین مدعاست .

درکشورهایکه بیعدالتی ، نارسائیهای سیاسی ، بی کفایتی و عدم احساس مسئولیت   ویا زمینهء دخالت وتجاوز بیگانگان موجود ومساعد باشد ، اوضاع امنیتی و اقتصادی شان مـــنجربه کشـــیدگی های داخلی میشود. و مخالفـــین واقعی ویا دســـــته هـــای وطـــن پرست ، نارضائیتی مردم شانرا نسبت به بیعدالتی ها وتجاوزات بیگانگان  شناسائی نموده و ازپلت فــــارم اینگونه حربه هـــای قوی به اهداف مبارزاتی شان دست میابند.   ودرهمین حال  مافیای بین المللی ، اپرچونست ها و  اجنت های دو جانبه درجهان  نیز برگ برنده را دردست دارند ؛ مواد مخدر تولید مینمایند و تیر شان به دو هدف اصابت مینماید : ازیک طرف سلاح وتجهیزات خریداری نموده دشمنان شانر را ازپا در میآورند و از جانبی فرش سیاه مرگ تدریجیی اعتیاد را به تمام جهان میگسترانند .

منحیث المجموع اپوزوسیونها و یا مخالفین ازهردستهء که باشند ، سنتهای مبارزاتی فرتوت و ازکارافتادهء دیروزی را درهم شکستند و امروزه دیگر منافع دشمنان خویش را نه تنها در در داخل مناطق بومی شان مورد هدف قرار میدهند بلکه با توجه به امکانات کافی که دارند اگر خواسته باشند کاخهای سفید و پنتاگون و مراکز دولتی در اروپا را نیز آماج حملات خونبار خویش قرار میدهند !

امروز اگر کشورهای قدرتمند و قطب های صنعتی دنیا متحدانه عمل ننموده و هریکی از زاویه، منافع خاص خود اقدام نمایند ، یقیننا جهان کنونی ما به کشتی طوفان زدهء مشابهت پیدا خواهد نمود که تعدادی ازسرنشینان درحال مرمت کشتی بوده تانجات یابند  وبلعکس عدهء دیگراز میان مسافرین ، منفـــــذهای ایجادشده درآنرا گشادترخواهند ساخت!

طرق بیرون رفت از بن بست خطرناک کنونی

تشکیل کمیتهء قدرتمند متشکل از کشورهای دوازدهگانهء چون  :

·                      ایالات متحدهء امریکا .

·                      جمهوری فدراتیو روسیه .

·                      بریتانیا .

·                      جمهوری فدرال آلمان.

·                      جمهوری هـــند.

·                      جمهوری خلق چین.

·                      عربستان سعودی.

·                      جمهوری اسلامی ایران .

·                      جمهوری اسلامی پاکستان .

·                      جمهوری ترکمنستان.

·                      جمهوری ازبکستان.

·                      جمهوری تاجیکستان.

 

بهــــترخواهد بود  تــــا مواد ذیل ازمطالب اساسی مورد بحث وجزء اجندای این کمیته به شمار آید:

ایجاد کار در داخل و خارج از افغانستان برای بیکارانیکه از شدت فقر و تنگدستی و دیگرمشاکل موجوده ، احتمال میرود که  دست به هرنوع عمل خلاف بزنند.

اول   : تأسیس و بازسازی فابریکات جدید و ازکارافتادهء که درصورت ایجاد و فعال شدن ، ستون های عظیم از کارگران و کار فرمایان را بخود جذب خواهد نمود.

دوم    :   فرستادن کتله های بزرگ کارگری به کشورهای نظیر امارات متحدهء عربی ، سعودی ، کویت ،ایران ، جاپان و بعضی از کشورهای دیگرصنعتی مستعـد به پذیرش.

سوم     : اعطاء قرضه های بدون بهره به صاحبان کارگاهها و کارخانه های کوچک و دهاقین صاحب فارمهای زراعتی و دام وطیور ، از طریق کمیتهء متشکل از نهاد قرضه دهنده ، اتاقهای تجارت و مؤظفین  امنیتی  در ساحه .

زیرا کلمهء بهره ازوامهای پولی یکنوع سود معین بوده که مردم ما از نظر مسایل دینی به آن رغبت نشان نمیدهند و از جانبی به نسبت سطح پائین عواید به وامهای دارای بهره تمایل چندانی ندارند.

چهارم    : حفر چاههای عمیق ونیمه عمیق در مناطق مسطح و کم آب احیاء مجدد قنات ها یا کاریزها .

پنجم    : اسفالت سرکهای منتهی به ولایات و ولسوالی ها.

زیرا درصورت پخته بودن جاده ها ، هزینهء ترانسپورتی دهاقین ، مالداران و سوداگران پائین آمده و بالطبع بالای نرخهای اجناس مورد ضرورت تأ ثیر مثبت گذاشته و از فاسد شدن کالاهای زراعتی جلوگیری بعمل میآید .

ششم     : احیای مجدد مؤسسات صنایع دستی از قبیل قالیبافی، گلیم بافی، حجاری  پارچه بافی ، دوزندگی ، سفالگری و غیره .

هفتم      : تمدید پایپلاین گاز و نفت و کابل الکتریسیتهء ترکمنستان از این طریق بکشورهای پاکستان و هند .

هفتم        :تربیه و تقویهء ارودو  و پولیس ملی کشور که البته در تربیت معنوی شان مد نظر گرفتن شئونات اسلامی و سنتها دیرینهء وطنی حتمی است .

هشتم       :همکاری و ممارست درامر تشدید فعالیتهای بیشتر دولت و مؤسسات مربوطه در راستای اتصال جادهء آسفالت کمربندی  از هرات به سمت ولایت فاریاب وتلاقی  خطوط راه آهن ایران و ترکمنستان در مرکز ولایت هرات و امتداد آن به سمتهای مطروحه .

نهــم        : جلوگیری جدی از دخالت های ظالمانهء اقتصادی کارتل های بزرگ جهانی بخاطر بلعیده نشدن سرمایه های کوچک وبزرگ  تجار داخلی کشور.

         نظارت کامـــل کشورهای همسایه به سرمایه هــــای دالری بعضی از سرمایه داران مناطق مــــرزی شان . زیرا یکی از راههای ایجاد اختلال درزمینهء منع قاچاق موادمخدره همانا قـــــطع ارتباط میان فروشنده و خریدار است . وهمین پول هـــای کلان

ذخــــیره شده و سرگردان دردسترس و اختیار اتباع مـــرزی کشورهای هــــمسایهء

ماست که زمینه تشویق  قاچاقچیان داخلی را فراهم میسازد . واز جانبی میتوان از این طریق از واردات مواد شیمیائی که درترکیبات هروئین بکارمیرود جلوگیری نمود وچنانچه قبلا ً ذکرشد ، یکی از دلایل وجود سرمایه های کلان دالری درمناطق

          مرزی دو طرف سرحدات ، هــــمانا بالا بودن سطح قیمت دالر در مناطـــــق مــرزی میباشد. و اکثرخرید و فروشهای مواد مخدر و مواد شیمیائی ترکیب شونده ( وارده به افغانستان ) به اسکناس دالری انجام میگیرد .

  وهــــمین امر سبب میگردد تا قسمت عــظیمی از سرمایه های پولی کشورشـــان ازچرخاندن گردونه اقتصادی ، به طرق انحرافی و مضر جهت داده شده وسودحاصله

از آن به جیب مافیای بین المللی مواد مخدر سرازیرگردد  .

 

 

                                            بقلم   :  محمد نادر ظهیر        

                                                       از دیپلماتهای اسبق افغانی در ترکمنستان 

 

 

         E-mail: nadirzaheer@yahoo.com

                      nadirzaheer@gmail.com

 

 


November 30th, 2008


  برداشت و بازنویسی درونمایه این تارنما در جاهای دیگر آزاد است. خواهشمندم، خاستگاه را یادآوری نمایید.
 
بازگشت
گزیده مقالات